🦀 کتاب «برنامه‌نویسی به زبان راست (Rust) – ویرایش دوم»

📘 راهنمای رسمی خود زبان Rust، همونیه که جامعه‌ی Rust بهش می‌گه “کتاب راست” چون از بس کامل و دقیق نوشته‌شده دیگه همه میدونن مرجع اصلیه.

این نسخه با تغییرات Rust 2021 آپدیت شده و برای هر کسی که میخواد نرم‌افزارهایی سریع، تمیز و ضد‌بازگشت خطا بنویسه، عالیه.

نویسنده‌هاش هم کارول نیکولز و استیو کلبنیک‌ هستن که جزو تیم اصلی توسعه‌ی Rust بودن، یعنی از منبع اصلی یاد می‌گیری ✨

💬 تو کتاب قدم‌به‌قدم یاد می‌گیری چجوری با خود Rust راحت بشی و یه ذهن “Rustی” پیدا کنی!

🔹 یاد می‌گیری:

• چطور شروع کنی و اولین برنامه‌ت رو بنویسی.
• مفهوم کلیدی مالکیت و قرض‌گیری (Ownership & Borrowing) که قلب Rust محسوب می‌شه.
• مدیریت خطاها و تست خودکار برنامه‌ها.
• استفاده از Smart Pointerها، Traitها، Generics، و ساخت کد تمیز و چندنخی بدون دردسر‌های Race Condition.
• با ابزار Cargo کار میکنی، وابستگی‌ها رو می‌سازی و پروژه‌ت رو مستندسازی میکنی.

به‌جای حرف تئوری، خودش میبرت وسط پروژه: از یه بازی حدس عدد ساده تا وب‌سرور چندنخی واقعی.

📚 فهرست فصل‌ها

1. شروع کار – نصب Rust، ساخت پروژه با Cargo، و اجرای اولین برنامه.
2. نوشتن بازی حدس عدد – اولین پروژه‌ی واقعی برای یاد گرفتن ورودی و خروجی.
3. مفاهیم پایه برنامه‌نویسی – متغیرها، توابع، کنترل جریان و پایه‌های زبان.
4. درک مفهوم مالکیت (Ownership) – اصل طلایی Rust و دلیل امنیت حافظه‌ی بالا.
5. ساختاردهی داده‌ها با Struct – چطور مدل‌های داده بسازی و باشون کار کنی.
6. Enums و تطبیق الگوها (Pattern Matching) – راه تمیز برای تصمیم‌گیری بر اساس نوع داده.
7. مدیریت پروژه‌های بزرگ با Package، Crate و Module – سازماندهی حرفه‌ای کدها.
8. کالکشن‌های رایج – مثل وکتورها، هش‌مپ‌ها و سایر ساختارهای داده.
9. مدیریت خطاها (Error Handling) – کار با Result و panic به روش امن و منطقی.
10. Generics، Traits و Lifetimes – بازنویسی کد قابل‌استفاده و حرفه‌ای.
11. نوشتن تست‌های خودکار – با تست واحد و یکپارچه سازی مطمئن‌ می‌شی که کدت درست کار می‌کنه.
12. پروژه I/O: ساخت ابزار خط فرمان – تمرین عملی با ورودی و خروجی و فایل‌ها.
13. ویژگی‌های Functional مثل Iterator و Closure – استفاده از قابلیت‌های پیشرفته‌تر.
14. بیشتر درباره Cargo و سایت Crates.io – مدیریت پکیج‌ها و انتشار پروژه.
15. Smart Pointerها – اشاره‌گرهای هوشمند و مدیریت حافظه سطح پایین به روش Rust.
16. برنامه‌نویسی هم‌زمان بدون ترس (Fearless Concurrency) – ساخت برنامه چندنخی بدون مشکل داده‌ی اشتراکی.
17. ویژگی‌های شیءگرایی در Rust – ساختارهایی مثل Interface در سبک Rust.
18. الگوها و تطبیق الگو (Patterns) – راه هوشمندانه برای گرفتن حالت‌های مختلف داده.
19. ویژگی‌های پیشرفته زبان – ماکروها، unsafe و ویژگی‌های سطح پایین.
20. پروژه نهایی: ساخت وب‌سرور چندنخی – یه پروژه‌ حرفه‌ای کامل برای جمع‌بندی آموخته‌ها.

🔸 ضمایم (Appendix A تا E): شامل کلیدواژه‌ها، عملگرها، تریت‌های پیش‌فرض، ابزارهای توسعه و تغییرات نسخه‌های مختلف.

🗣️ نقدها و دیدگاه‌ها:

💬 جون ینگست (Jon Gjengset)، نویسنده‌ی کتاب Rust for Rustaceans

کتاب «برنامه‌نویسی به زبان راست» همیشه اولین جاییه که من هر کسی رو که می‌خواد Rust یاد بگیره بهش معرفی می‌کنم. جامعه‌ی Rust بهش فقط می‌گه «کتاب»، و واقعاً حق داره — چون هم جامع و کامل نوشته شده، هم با لحن صمیمی و دقیقی مفاهیم رو رسونده. این کتاب فقط یه راهنمای زبانی نیست، بلکه دید تازه‌ای از فلسفه و مدل ذهنی‌ای رو نشون می‌ده که Rust از کاربرش می‌خواد. نسخه‌ی دومش نتیجه‌ی عشقیه که جامعه‌ی Rust به این کتاب داره، و تضمین می‌کنه تا سال‌های آینده همچنان مسیر اصلی ورود و آشنایی با بهترین‌های Rust باقی بمونه.

💬 مایکل گاتوزی (Michael Gattozzi)، مهندس ارشد نرم‌افزار در شرکت Fastly

نسخه‌ی دوم کتاب «Rust Programming Language» بهتر و منسجم‌تر شده و هنوز هم همون منبع اصلی و بی‌رقیب برای شروع یادگیری Rustه. چه تازه‌کار باشی، چه برنامه‌نویس باتجربه در دنیای Rust، این کتاب یه ابزار ارزشمنده برای اینکه عمیق‌تر بفهمی زبون چطوری کار می‌کنه و چرا این‌قدر متفاوت و قدرتمنده.

💬 آدام وارتانیان (Adam Vartanian)، مدیر مهندسی در شرکت Cord

یه منبع عالی برای تسلط روی پایه‌های Rust. راست واقعاً یه زبونیه که پاداش درک عمیقش رو می‌گیری؛ از قوانین مالکیت گرفته تا تطبیق الگوها. این کتاب به بهترین شکل کمک می‌کنه اون درک واقعی شکل بگیره. اگه جدی تصمیم گرفتی Rust رو یاد بگیری و درست مسلط شی، این همون کتابه که باید دست بگیری.

💬 جرد وولف (Jared Wolff)، مدیر شرکت Circuit Dojo LLC

کسی که نسخه‌ی اول کتاب رو از اول تا آخر خونده، منم :( نسخه‌ی دوم واقعاً از انتظاراتم هم جلوتر رفت! هم نگارش حرفه‌ای‌تره، هم قالب‌بندی و ساختارش خیلی بهتر شده. همه‌ی مفاهیم Rust به‌صورت منطقی و قدم‌به‌قدم معرفی شدن. خلاصه، این نسخه قطعاً ناامیدت نمی‌کنه و یه اضافه‌ی عالی برای کتابخونه‌ی شخصی هر برنامه‌نویسه.

💬 پال فلوید (Paul Floyd)، منتقد در مجله‌ی CVu

نتیجه‌گیری: توصیه می‌شود.

👩‍💻 درباره نویسنده‌ها:

• کارول نیکولز: از اعضای اصلی تیم Rust، فعاله در انجمن Ruby و برگزارکننده‌ی همایش Steel City Ruby.
• استیو کلبنیک: مسئول مستندات رسمی Rust، سخنران کنفرانس‌ها و از توسعه‌دهندگان Ruby on Rails.

✨ جمع‌بندی:

این کتاب فقط یه راهنمای زبان نیست، یه جور فلسفه‌ی برنامه‌نویس تمیز و منطقیه.

اگه از دردسر حافظه Race خسته شدی، Rust دقیقاً همون نوریه که آخر تونل C++ می‌درخشه

With over 50,000 copies sold, The Rust Programming Language is the quintessential guide to programming in Rust. Thoroughly updated to Rust’s latest version, this edition is considered the language’s official documentation.

The Rust Programming Language "covers everything you could want to know about the language."—Stack Overflow

Rust has been repeatedly voted "Most Loved Language" on the StackOverflow Developer Survey.

The Rust Programming Language, 2nd Edition is the official guide to Rust 2021: an open source systems programming language that will help you write faster, more reliable software. Rust provides control of low-level details along with high-level ergonomics, allowing you to improve productivity and eliminate the hassle traditionally associated with low-level languages.

Klabnik and Nichols, alumni of the Rust Core Team, share their knowledge to help you get the most out of Rust’s features so that you can create robust and scalable programs. You’ll begin with basics like creating functions, choosing data types, and binding variables, then move on to more advanced concepts, such as:

• Ownership and borrowing, lifetimes, generics, traits, and trait objects to communicate your program’s constraints to the compiler
• Smart pointers and multithreading, and how ownership interacts with them to enable fearless concurrency
• How to use Cargo, Rust’s built-in package manager, to build, document your code, and manage dependencies
• The best ways to test, handle errors, refactor, and take advantage of expressive pattern matching

In addition to the countless code examples, you’ll find three chapters dedicated to building complete projects: a number-guessing game, a Rust implementation of a command line tool, and a multithreaded server.

Table of Contents

Chapter 1: Getting Started

Chapter 2: Programming a Guessing Game

Chapter 3: Common Programming Concepts

Chapter 4: Understanding Ownership

Chapter 5: Using Structs to Structure Related Data

Chapter 6: Enums and Pattern Matching

Chapter 7: Managing Growing Projects with Packages, Crates, and Modules

Chapter 8: Common Collections

Chapter 9: Error Handling

Chapter 10: Generic Types, Traits, and Lifetimes

Chapter 11: Writing Automated Tests

Chapter 12: An I/O Project: Building a Command Line Program

Chapter 13: Functional Language Features: Iterators and Closures

Chapter 14: More About Cargo and Crates.io

Chapter 15: Smart Pointers

Chapter 16: Fearless Concurrency

Chapter 17: Object-Oriented Programming Features

Chapter 18: Patterns and Matching

Chapter 19: Advanced Features

Chapter 20: Final Project: Building a Multithreaded Web Server

Appendix A: Keywords

Appendix B: Operators and Symbols

Appendix C: Derivable Traits

Appendix D: Useful Development Tools

Appendix E: Editions

Review

"The Rust Programming Language has always been, and continues to be, the first place I point anyone looking to learn Rust. It's referred to simply as "The Book", and with good reason -- it's comprehensive and elaborate, yet friendly and thoughtful, and serves as a guide not only to the language itself, but to the principles and mental models that Rust encourages its users to adopt. The 2nd edition is a reflection of the ongoing love for the book in the community, and ensures that it will remain a solid introduction to the best Rust has to offer for years to come."

—Jon Gjengset, author of Rust for Rustaceans

"The Rust Programming Language, 2nd Edition has been improved, refined, and still remains *the book* to get started with learning Rust. Whether an experienced or a new Rustacean it's an invaluable resource on how Rust works." 

—Michael Gattozzi, Senior Software Engineer at Fastly

"Agreat resource for mastering Rust's fundamentals. Rust is a language that rewards a deep understanding of its features, from ownership rules to pattern matching, and this book is an excellent tool to achieve that. . . . If you're thinking about seriously learning Rust, this book is for you."

—Adam Vartanian, Engineering Manager at Cord

"From a person who read the first edition front to back, the second edition of The Rust Programming Language met and exceeded my expectations! It's well-written and formatted to help introduce the reader to all the concepts of Rust. . . . Overall, this edition won't disappoint and is an excellent addition to a programmer's personal library." 

—Jared Wolff, Owner, Circuit Dojo LLC

"Verdict: Recommended"

—Paul Floyd, CVu Magazine

About the Author

Carol Nichols is a member of the Rust Community Team and a former member of the Rust Core Team. Also active in the Ruby community, she was a key organizer of the Steel City Ruby Conference 2012-2014.

Steve Klabnik is the Community Team Leader for the Rust team at Mozilla, in charge of official Rust community documentation, as well as a trusted Rust community advocate. Klabnik is a frequent speaker at conferences and one of the world's most prolific contributors to Rails projects.